چکیده
در طول اوج شیوع ویروس کرونا، طیف وسیعی از مطالعات نشان داد که وقتی فردی به انعطاف‌پذیری کافی مجهز باشد، کمتر از استرس، اضطراب، تنهایی، افسردگی و استرس پس از سانحه رنج می‌برد. شواهد از جوانان و کارکنان مراقبت‌های بهداشتی اهمیت حفظ تاب‌آوری را در طول همه‌گیری برای محافظت از سلامت روانی، عاطفی و روان‌شناختی یک فرد نشان می‌دهد. روش تحقیق توصیفی از نوع پیمایشی می باشد. نمونه جامعه آماری در این پژوهش دانشجویان پرستاری دانشگاه علوم پزشکی تهران می باشند. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از روش معادلات ساختاری و نرم افزار SmartPLS3 انجام شده است. نتایج به دست آمده نشان می دهد که  استرس مرتبط با همه گیری کووید تاثیر معناداری بر تاب آوری دارد. استرس مرتبط با همه گیری کووید تاثیر معناداری بر رضایت از زندگی دارد.استرس مرتبط با همه گیری کووید تاثیر معناداری بر بهزیستی روانشناختی دارد. تاب آوری تاثیر معناداری بر رضایت از زندگی دارد و تاب آوری تاثیر معناداری بر بهزیستی روانشناختی دارد.
کلمات کلیدی: تاب آوری، رضایت از زندگی، بهزیستی روانشناختی، استرس کوید 19

مقدمه

مشابه سایر برنامه های دانشگاهی، آموزش دانشجویان پرستاری به شدت تحت تأثیر وقفه ناشی از بیماری همه گیر کرونا قرار گرفت (آگو و همکاران[1]، 2021). در ایران هم آموزش حضوری به یادگیری آنلاین تغییر یافت، در حالی که جنبه آموزش بالینی به دلیل ترس از قرار گرفتن دانشجویان در معرض ویروس به طور کامل خاتمه یافت. این تغییرات، همراه با سایر نگرانی‌های مرتبط با بیماری همه‌گیر (مانند ترس از کرونا فاصله‌گذاری اجتماعی، در خانه ماندن) استرس بیشتری را به زندگی دانشجویان پرستاری وارد کرده است که قبلاً تحت فشار بودند (اصلان و پکینس[2]، 2021). دانشجویان که آموزش مقطعی بالینی خود را در طول همه گیری انجام دادند (کازافونت و همکاران[3]، 2021). استرس مرتبط با یادگیری از راه دور و تغییر ناگهانی به یادگیری آنلاین نیز به مسائل ذهنی و روانی در دانشجویان پرستار کمک می کند.

(والاس و همکاران، 2021؛ ماشال و همکاران[4]، 2020) در بررسی گسترده مجراشی و همکاران[5] (2021)، استرس ناشی از یادگیری از راه دور به عنوان مهمترین عامل استرس زا در میان دانشجویان پرستاری در طول همه گیری کروناویروس شناسایی شد و به دنبال آن حجم کار سنگین و ترس شدید از این ویروس وجود داشت. درحالی که اعتقاد براین است که استرس در مقادیر حداقلی باعث ارتقای یادگیری و عملکرد دانش آموزان می شود (رودلند و همکاران[6]، 2020)، قرار گرفتن مزمن در معرض سطوح استرس بالاتر می تواند برای سلامتی آنها مضر باشد و ممکن است آنها را به ترک برنامه پرستاری سوق دهد (دلوسنتوس و همکاران[7]، 2021). شواهد نشان می دهد که قرار گرفتن مداوم در معرض استرس می تواند برای بهزیستی روانی افراد مضر باشد(لی و هاسون[8]، 2020)ومی تواند بر رضایت آنها از زندگی و کیفیت کلی زندگی آنها تأثیر منفی بگذارد. چنین شرایطی، زمانی که به آنها توجه نشود، می تواند اثرات مضر طولانی مدت داشته باشد، زیرا ممکن است به دلیل کاهش تعداد دانشجویانی که برنامه را تکمیل می کنند، بحران فعلی نیروی کار پرستاری را تشدید کند (ژانگ و همکاران[9]، 2021).

از آنجایی که دانشگاه های علوم پزشکی تهران، یکی از بزرگترین و معتبرترین دانشگاه های علوم پزشکی است و پرستاران فارغ التحصیل از آنجا با شمار زیادی از بیماران سرو کار دارند، لذا بهزیستی روانی آنان مساله مهمی تلقی می شود.پرستاران دانشجو همچنان در معرض استرس ناشی از بیماری همه گیر قرار دارند و هنوز دچار پیامدهای ناشی از آن هستند. بنابراین، هیئت علمی پرستار باید با تجهیز آنها به منابع لازم برای مقابله و مدیریت موثر عوامل استرس زا در طول همه گیری، اطمینان حاصل کنند که این دانشجویان در طول همه گیری به خوبی حمایت می شوند. تاب آوری شخصی که به عنوان توانایی فرد برای بازگرداندن شرایط استرس زا تعریف می شود (کوپر و همکاران[10]، 2020)، منبعی حیاتی است که به فرد کمک می کند تا عوامل استرس زا متعدد را مدیریت و با آنها مقابله کند. در طول اوج شیوع ویروس کرونا، طیف وسیعی از مطالعات نشان داد که وقتی فردی به انعطاف‌پذیری کافی مجهز باشد، کمتر از استرس، اضطراب، تنهایی، افسردگی و استرس پس از سانحه رنج می‌برد (وردولینی و همکاران[11]، 2021). شواهد از جوانان و کارکنان مراقبت‌های بهداشتی اهمیت حفظ تاب‌آوری را در طول همه‌گیری برای محافظت از سلامت روانی، عاطفی و روان‌شناختی یک فرد نشان می‌دهد (کروگان و همکاران، 2021؛ گراند و همکاران[12]، 2021). درک مکانیسمی که تاب‌آوری از طریق آن این تأثیرات را اعمال می‌کند، به استادان پرستاری کمک می‌کند تا اقداماتی را برای حمایت مؤثر از یادگیری دانشجویان پرستار و حمایت از سلامت روانی، عاطفی و روانی آنها تدوین کنند. از این رو، این مطالعه تأثیر واسطه‌ای تاب‌آوری را بر روابط بین استرس مرتبط با همه‌گیری و بهزیستی روان‌شناختی و رضایت از زندگی در پرستاران دانشجو در طول همه‌گیری کووید 19 بررسی کرد.

جهت پاسخگویی به مسئله پژوهش الگوی زیر تدوین گردید.

مدل مفهومی پژوهش

شکل 1 مدل مفهومی پژوهش، منبع: لئودورو، 2021

فرضیه اصلی

تاب آوری به عنوان یک واسطه در رابطه بین استرس مرتبط با همه گیری کووید 19، رضایت از زندگی
و بهزیستی روان شناختی در دانشجو پرستاری تأثیر مستقیم دارد.

فرضیات فرعی

استرس مرتبط با همه گیری کووید تاثیر معناداری بر تاب آوری دارد.

استرس مرتبط با همه گیری کووید تاثیر معناداری بر رضایت از زندگی دارد.

استرس مرتبط با همه گیری کووید تاثیر معناداری بر بهزیستی روانشناختی دارد.

تاب آوری تاثیر معناداری بر رضایت از زندگی دارد.

تاب آوری تاثیر معناداری بر بهزیستی روانشناختی دارد

مبانی نظری پژوهش

تاب آوری: تاب آوری، حفظ یا بازیابی سریع سلامت روان را در طول یا بعد از ناملایمات اساسی توصیف می کند (کالیسچ[13]، 2017). تاب‌آوری به معنای توانایی مقابله با شرایط دشوار و پاسخ انعطاف‌پذیر به فشارهای زندگی است، به افراد قدرت می دهد تا با مشکلات پیش رو مواجهه سالم داشته باشند، بر سختی ها فائق آیند و با جریان زندگی حرکت کنند، با موقعیت های غیر منتظره کنار بیایند. (سیلاوی، 1401)

استرس: استرس شرایط یا احساسی است که در آن، فرد از لحاظ ادراکی بر این باور است که مجموع خواسته‌هاو انتظاراتی که از او وجود دارد، فراتر از منابع، امکانات و توانمندی‌های در اختیار اوست. (باقی، 1399) در سال 2020 بسیاری از ما امیدوار بودیم که همه گیری کووید-19 در سال 2021 به پایان برسد و زندگی عادی از سر گرفته شود. وضعیت به وضوح متفاوت است: همه‌گیری با انواع جدید و مسری‌تر که منجر به افزایش نرخ عفونت در سراسر جهان می‌شود و در نتیجه محدودیت‌های شدیدتر در تعاملات اجتماعی و قرنطینه‌های بیشتر، همچنان ادامه دارد. تا بهار سال 2021، بیش از 156 میلیون مورد تایید شده و بیش از 3.2 میلیون مورد مرگ و میر ناشی از کووید-19 گزارش شده است (https://covid19.who.int/)، که سیستم های مراقبت های بهداشتی در سراسر جهان در زمان های خاص تحت فشار هستند. همانطور که در سال 2020، انتظار می رفت تابستان با کاهش تاثیر همه گیری همراه باشد. با این حال، انواع جدیدی از ویروس ظاهر شد، مانند نوع دلتا و هنوز نگرانی در مورد آنچه در پاییز و زمستان رخ می دهد وجود دارد. همه‌گیری و اقدامات همراه آن منجر به تغییر در برنامه‌های روزمره مردم، تعاملات اجتماعی محدود، و همچنین تشدید تنش‌ها در میان خانواده‌هایی که در قرنطینه با هم هستند، و ترس از بیمار شدن و یا انتشار ویروس منجر شده است.

رضایت از زندگی: رضایت از زندگی معیاری برای بهزیستی کلی یک فرد است که از نظر خلق و خو، رضایت از رابطه، اهداف به دست آمده، خودپنداره ها و توانایی درک خود برای کنار آمدن با زندگی ارزیابی می شود. رضایت از زندگی به جای ارزیابی احساسات فعلی، شامل نگرش مطلوب نسبت به زندگی است. رضایت از زندگی در رابطه با وضعیت اقتصادی، درجه تحصیلات، تجربیات، محل سکونت و سایر عوامل اندازه گیری شده است. رضایت از زندگی نشانگر آن است که پاسخ دهنده چگونه زندگی اش را در کل ارزیابی و برآورد می کند و بر ارزیابی دامنه داری که فرد از زندگی اش به عمل می آورد متمرکز است. اصطلاح رضایت زندگی می تواند به عنوان همه حیطه های زندگی فرد در مقطع خاصی از زمان یا به عنوان یک قضاوت یکپارچه در مورد زندگی شخص از بدو تولد تعریف شود. (حاجی رستملور، 1402)

روانشناختی : بهزیستی روانشناختی را می توان خوشبختی، شادی و داشتن احساسات مثبت در زندگی تعریف نمود که در آن فرد در تالش است توانایی بالقوه خود را شکوفا کند(ریف،9181)و دارای مولفه های پذیرش خود، روابط مثبت با دیگران، خودمختاری، تسلط بر محیط، زندگی هدفمند و رشد فردی است( ریف15 ، 9181)

پیشینه پژوهش

مانچیا و همکاران[14] (2022) در پژوهش با نام «تأثیر همه‌گیری طولانی مدت کووید 19 بر تاب‌آوری استرس و سلامت روان: یک بررسی انتقادی در سراسر امواج» می نویسد که هدف این پژوهش این است که چگونه این بیماری همه گیر تاب آوری استرس و پیامدهای سلامت روان را در گروه های آسیب پذیرتر جمعیت به چالش کشیده است: بیماران مبتلا به اختلال روانپزشکی، بیماران مبتلا به کووید 19، کارکنان مراقبت های بهداشتی ، کودکان و نوجوانان، زنان باردار و افراد مسن. در این بررسی، یک نمای کلی انتقادی در مورد اینکه چگونه همه‌گیری کووید 19 بر سلامت روان تأثیر گذاشته است و چگونه تاب‌آوری انسان در برابر استرس توسط این همه‌گیری در کوتاه‌مدت و بلندمدت شکل گرفته است، ارائه شده است. نتایج نشان می دهد گروه‌های آسیب‌پذیر مانند نوجوانان و پرسنل مراقبت‌های بهداشتی که به شدت تحت تأثیر همه‌گیری کووید 19 قرار گرفته‌اند، وجود دارند. تفاوت‌های بین فردی زیادی وجود دارد، و برای همه‌گیری‌های آینده نیاز واضحی به ارزیابی جامع و یکپارچه تاب‌آوری از همان ابتدا برای ارائه کمک‌های شخصی و مداخلات متناسب با نیازهای خاص برای گروه‌های آسیب‌پذیر وجود دارد.

وینکرز[15] و همکاران (2020) در پژوهش با نام «تاب آوری در برابر استرس در طول همه گیری ویروس کرونا» نیاز فوری به تمرکز بر تاب‌آوری در طول همه‌گیری ویروس کرونا مورد بحث قرار گرفت.
تاب آوری برای مقابله با استرس و برای حفظ تعادل حیاتی است. نتایج نشان داد نه تنها افزایش تمرکز
بر سلامت روان در طول همه‌گیری ویروس کرونا اهمیت دارد، بلکه نیاز فوری به افزایش تمرکز
بر تاب‌آوری و استراتژی‌هایی برای افزایش آن نیز از اهمیت بالایی برخوردار است.

طالبی و همکاران (1401) اثربخشی آموزش آنلاین درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر پریشانی روانشناختی و تاب آوری پرستاران مبتلا به کرونا را بررسی کردند. پژوهش با هدف تعیین اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر پریشانی روانشناختی و تاب آوری در پرستاران مبتلا به کرونا در شهر تهران انجام شد. نتایج آزمون تحلیل کوواریانس چندمتغیری نشان داد که بین دو گروه آزمایش و کنترل در نمرات پریشانی روانشناختی (افسردگی، اضطراب و استرس) و تاب آوری تفاوت معنادار وجود دارد. با توجه به نتایج به دست آمده، می توان برای بهبود پریشانی روانشناختی و تاب آوری پرستاران مبتلا به کرونای خفیف از درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد سود جست.

پرهیزگار و همکاران (1401) شناسایی عوامل کلیدی تاب آوری محلات شهری در مقابله با ویروس کرونا را بررسی کردند. یافته ها نشان داد با توجه به مطالعات در طی انجام پژوهش، تعداد 61 عامل مؤثر بر تاب آوری محلات در برابر کرونا شناسایی شدند که با نرم افزار میک و نمودارهای مستخرج از آن، تحلیل ها صورت پذیرفته است. نتایج نشان می دهد که از میان عوامل تأثیرگذار بر تاب آوری محلات در برابر کرونا-که مورد بررسی قرار گرفتند-بخش عمده آن ها در دسته مستقل و وابسته قرار گرفتند و"تراکم جمعیتی" و "برنامه های مقابله با بحران در محله" از اصلی ترین عوامل در این حوزه می باشند؛ به این معنا که این دو عامل در بررسی میزان تاب آوری محلات در مقابله با ویروس کرونا تأثیر بسزایی دارند که باید به آن ها توجه ویژه ای داشت.

روش تحقیق

این تحقیق از جمله تحقیقات توصیفی و به صورت همبستگی می باشد. همچنین در زمره تحقیقات کاربردی قرار می گیرد. روش پژوهش از نظر هدف کاربردی است . در پژوهش حاضر که راجع به بررسی استرس کویید 91 است، از روش پیمایشی یا Survey استفاده شده است. نوع تحقیق در این پژوهش از بعد هدف، کاربردی و از نظر روش، توصیفی میباشد و از لحاظ زمانی از نوع روش پژوهش پیمایشی میباشد.در این تحقیق، جهت گردآوری اطالعات در زمینه مبانی نظری و ادبیات تحقیق و همچنین پیشینه تحقیق در مورد فعالیت های بازاریابی و گردشگری، از منابع فارسی و التین کتابخانهای، مقاالت، کتاب های مورد نیاز و نیز از سایت های معتبر علمی استفاده شده است. بدین صورت که پژوهشگر سعی نموده است با مراجعه به کتابخانه دانشگاهها و مراکز اطالع رسانی و جستجو در بانکهای اطالعاتی داخلی و خارجی از آخرین دستاوردهای مطالعات و تحقیقات انجام شده در دسترس داخل و خارج از کشور استفاده نماید.

همچنین برای سنجش تاثیر متغیرهای پژوهش از پرسشنامه های زیر استفاده شده است:

1. پرسشنامه استرس کووید 19: پرسشنامه استرس کرونا توسط سلیمی و همکاران (1400) به منظور سنجش استرس کرونا طراحی و تدوین شده است. این پرسشنامه دارای 18 سوال و 3 مولفه حالت های روانی استرس، حالت های جسمانی استرس و رفتارهای مرتبط با استرس می باشد و بر اساس طیف لیکرت با سوالاتی مانند (به خاطر بیماری کرونا ویروس آرامش ندارم.) به سنجش استرس کرونا می پردازد.

2. پرسشنامه تاب آوری: پرسشنامه تاب‌ آوری ساخته کونور و دیویدسون (۲۰۰۳) در سال ۱۹۹۱- ۱۹۷۹ می باشد. ویژگی های روان سنجی در شش گروه، جمعیت عمومی، مراجعه کنندگان به بخش مراقبت های اولیه، بیماران سرپایی روانپزشکی، بیماران با مشکل اختلال اضطراب فراگیر و دو گروه از بیماران استرس پس از سانحه انجام شده است. تهیه کنندگان این مقیاس بر این باورند که این پرسشنامه به خوبی قادر به تفکیک افراد تاب آور از غیرتاب آور در گروه های بالینی و غیربالینی بوده و می تواند در موقعیت های پژوهشی و بالینی مورد استفاده قرار گیرید. پرسشنامه تاب آوری کونور و دیویدسون ۲۵ عبارت دارد که در یک مقیاس لیکرتی بین صفر (کاملاً نادرست) تا پنج (همیشه درست) نمره گذاری می شود.

3. پرسشنامه رضایت از زندگی: دینر و همکاران (1985) این پرسشنامه را از پانزده گزاره که مولفه شناختی بهزیستی فاعلی را اندازه گیری می کند ساخته اند. هر شخص میزان رضایت از زندگی خود را در این پرسشنامه مطرح می نماید.

4. پرسشنامه بهزیستی روانشناختی: پرسشنامه بهزیستی روانشناختی توسط ریف (1989) طراحی شده و به صورت کلی دارای 120 ماده میباشد اما فرم های کوتاه ان سوالات کمتری دارد. برای سنجش متغیر بهزیستی روانشناختی، از پرسشنامه بهزیستی روانشناختی ریف فرم کوتاه 18 سوالی استفاده می کنند.

جامعه آماری پژوهش دانشجویان پرستاری دانشگاه علوم پزشکی تهران هستند. روش نمونه گیری در این پژوهش تصادفی در دسترس میباشد. باتوجه به اینکه تعداد دانشجویان پرستاری دانشگاه علوم پزشکی در سال 9422 ،9922 نفر می باشد، لذا از طریق فرمول کوکران 084 نفر برای پرسش انتخاب شدند.

یافته ها

در فصل حاضر دادههای گردآوری شده از طریق پرسشنامه با استفاده از تکنیکهای مناسب آماری مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته شد و با استفاده از تکنیکهای آماری توصیفی و استنباطی نتایج حاصل ارائه گردید. از شاخصهای آمار توصیفی مانند فراوانی، درصد، جدول و نمودار استفاده شده است. ویژگی های جمعیت شناختی پژوهش به شرح ذیل می باشد

جدول 1: توصیف نمونه مورد مطالعه بر حسب جنسیت

جنسیت	فراوانی	درصد فراوانی
زن	116	40.8
مرد	168	59.2
جمع کل	284	100
سن	فراوانی	درصد فراوانی
15 تا 25 سال	35	12.3
26 تا 35 سال	152	53.5
36 تا 45 سال	70	24.6
46 تا 55 سال	19	6.6
56 سال به بالا	8	2.8
جمع	284	100
تحصیلات	فراوانی	درصد فراوانی
دانشجو	22	7.7
لیسانس	186	65.4
فوق لیسانس	76	26.7
دکتری	0	0

توصیف متغیرهای تحقیق

در ادامه یافته‌های توصیفی پژوهش، شاخص‌های آماری مانند میانگین، میانه، مد، انحراف معیار، ضریب پراکندگی، چولگی، کشیدگی برای کلیه متغیرهای تحقیق ارائه گردیده است.
در جدول 4-5: یافته‌های توصیفی متغیرهای تحقیق آورده شده است.

جدول 2 : شاخص‌های توصیفی متغیرهای تحقیق

ردیف	متغیر	میانگین	میانه	مد	انحراف معیار	واریانس	چولگی	کشیدگی
۱	استرس کرونا	3.41	3.43	3.38	0.74	0.68	0.56	0.48-
۲	تاب آوری	3.06	3.21	3.34	0.90	0.81	0.41-	0.25-
۳	رضایت از زندگی	3.46	3.48	3.25	0.83	0.68	0.38-	0.27-
4	بهزیستی روانشناختی	3.59	3.60	3.86	0.85	0.55	0.02-	0.34-

در این پژوهش از آزمون معتبر کلموگروف- اسمیرنف برای بررسی فرض نرمال بودن دادههای پژوهش استفاده شدهاست. این آزمون با توجه به فرضیات زیر به بررسی نرمال بودن داده می‌پردازد.

H0: دادهها دارای توزیع نرمال هستند.

H1: دادهها دارای توزیع نرمال نیستند.

نحوة داوری با توجه به جدول آزمون کلموگروف- اسمیرنف بدین صورت است که اگر سطح معنیداری (sig) برای کلیة متغیرها بزرگتر از سطح آزمون (0.05) باشد توزیع دادهها نرمال میباشد. نتیجه این آزمون در جدول 4-5 نشان داده شده است.

جدول 3 : نتایج آزمون کولموگروف- اسمیرنف

نتیجه آزمون	سطح معنی داری	آماره کولموگروف	متغیرها
نرمال	0.459	0.554	استرس کرونا
غیرنرمال	0.003	1.581	تاب آوری
نرمال	0.321	2.598	رضایت از زندگی
غیرنرمال	0.005	1.652	بهزیستی روانشناختی

همانطور که در جداول 4-5 نمایش داده شده است، متغیرهای تاب آوری و بهزیستی روانشناختی، به دلیل اینکه سطح معنی داری کمتر از 0.05 می‌باشد، فرضیه صفر رد شده و داده‌ها دارای توزیعی غیرنرمال هستند، اما سایر متغیرها دارای سطح معنی داری بیشتر از 0.05 می‌باشند که نشان دهنده تأیید فرضیه صفر و رد فرضیه پژوهش یا همان نرمال بودن توزیع داده‌ها می‌باشد. به همین جهت از نرم افزار PLS برای آزمون فرضیات استفاده می‌کنیم چرا که این نرم افزار به نرمال بودن داده‌ها حساس نمی‌باشد.

پایایی پژوهش آلفای کرونباخ

معیار کلاسیک برای سنجش پایایی و سنجه ای برای ارزیابی سازگاری درونی محسوب می شود. سازگاری درونی نشانگر میزان همبستگی بین یک سازه و شاخص های مربوط به آن است. مقدار بالای واریانس تبیین شده بین سازه و شاخص هایش در مقابل خطای اندازه گیری مربوط به هر شاخص، پایداری درونی بالا را نشان می دهد. مقدار آلفای کرونباخ بالاتر از 0.7 نشانگر پایایی قابل قبول است.

از آنجایی که آلفای کرونباخ برای تمامی متغیرها بالاتر از 0.7 می باشد، لذا پایایی تمامی سوالات تایید
میشود.

جدول 4: ضریب آلفای کرونباخ

متغیر	ضریب آلفای کرونباخ	نتیجه
استرس کرونا	0.854	پایایی قابل قبول
تاب آوری	0.848	پایایی قابل قبول
رضایت از زندگی	0.811	پایایی قابل قبول
بهزیستی روانشناختی	0.884	پایایی قابل قبول

روایی همگرا دومین معیاری است که برای پردازش مدل های اندازه گیری در روش PLS به کار برده
می شود. معیار AVE نشان دهنده میانگین واریانس به اشتراک گذاشته بین هر سازه با شاخص های خود است. به بیان ساده تر AVE میزان همبستگی یک سازه با شاخص های خود را نشان می دهد که هر چه همبستگی بیشتر باشد، برازش نیز بیشتر است. فورنل و لارکر (1981) معیار AVE (میانگین واریانس استخراجی) را برای سنجش روایی همگرا معرفی کرده و اظهار داشتند که در مورد AVE مقدار بحرانی عدد 0.5 است، بدین معنی که مقدار AVE بالای 0.5 روایی همگرایی قابل قبول را نشان می دهد.

همان طور که در جدول ملاحظه می شود، مقادیر میانگین واریانس استخراجی برای همه سازه های مدل بزرگتر از 0.5 می باشند که مناسب بودن وضعیت روایی همگرایی مدل های اندازه گیری را تایید میکنند.

جدول 5 : نتایج روایی همگرا

متغیر	ضریب پایایی ترکیبی
استرس کرونا	0.52
تاب آوری	0.61
رضایت از زندگی	0.55
بهزیستی روانشناختی	0.65

روایی واگرا

روایی واگرا سومین معیار بررسی پردازش مدل های اندازه گیری است که دو موضوع را پوشش می دهد: الف) مقایسه میزان همبستگی بین شاخص های یک سازه با آن سازه در مقابل همبستگی آن شاخص با سازه های دیگر ب) مقایسه میزان همبستگی یک سازه با شاخص هایش در مقابل همبستگی آن سازه با سایر سازه ها.

جدول زیر بررسی روایی واگرای مدل پژوهش را نشان می دهد. همان گونه که در جدول برگرفته از روش فورنل و لاکر (1981) مشخص شد، مقدار جذر AVE متغیرهای مکنون در پژوهش که در خانه های موجود در قطر اصلی ماتریس قرار گرفته اند، از مقدار همبستگی آنها که در خانه های زیرین و چپ قطر اصلی ترتیب داده شده اند، بیشتر است. ازاین رو می توان اظهار داشت که در مدل فوق، سازه ها (متغیرهای مکنون) در مدل، تعامل بیشتری با شاخص های خود دارند تا با سازه های دیگر. به بیان دیگر روایی واگرایی مدل در حد مناسبی است.

جدول 6 : نتایج روایی واگرا

بهزیستی روانشناختی	رضایت از زندگی	تاب آوری	استرس کرونا	سازه ها
			0.783	استرس کرونا
		0.685	0.158	تاب آوری
	0.763	0.565	0.414	رضایت از زندگی
0.767	0.482	0.433	0.523	بهزیستی روانشناختی

بررسی مدل ساختاری

مدل ساختاری برخلاف مدل های اندازه گیری، به سؤالات (متغیرهای آشکار) کاری ندارد و تنها متغیرهای پنهان، همرا با روابط میان آن ها بررسی می گردد. در بررسی مدل ساختاری، ضرایب معناداری z
(مقادیر t-value) معیار R2 و معیار Q2 مدل ساختاری بررسی می شود.

شکل2- ضرایب معناداری (مقادیر

شکل 3 - ضرایب معناداری بار عاملی و ضرایب مسیر

معیار اول از بررسی برازش مدل ساختاری ضرایب معناداری z است و در صورتی که این ضرایب بیش از 1.96 باشد، نشان از صحت رابطه بین سازه ها و در نتیجه تایید فرضیه های پژوهش در سطح اطمینان 95% است. با توجه به نمودار و جدول زیر، مقادیر t برای تمام سوالات و روابط میان متغیرها بزرگ تر از 1.96 بوده و در سطح اطمینان 0.95 معنادار هستند.

فرض (H0): تاب آوری به عنوان یک واسطه در رابطه بین استرس مرتبط با همه گیری کووید 19، رضایت از زندگی، و بهزیستی روان شناختی در دانشجو پرستارای تأثیر مستقیم ندارد.

فرض (H1): تاب آوری به عنوان یک واسطه در رابطه بین استرس مرتبط با همه گیری کووید 19، رضایت از زندگی، و بهزیستی روان شناختی در دانشجو پرستارای تأثیر مستقیم دارد.

جدول 7 : فرضیه اصلی پژوهش

مسیر	ضریب استاندارد	آماره t	سطح معناداری	نتیجه آزمون
استرس کرونا– رضایت از زندگی (اثر مستقیم)	0.637-	10.944	0.00	تأیید
استرس کرونا - بهزیستی روان شناختی	0.320-	10.623	0.000	تأیید
استرس کرونا – تاب آوری	0.577	3.964	0.000	تأیید
تاب آوری - رضایت از زندگی	0.615	11.005	0.000	تأیید
تاب آوری - بهزیستی روان شناختی	0.417	10.908	0.000	تأیید
استرس کرونا _ تاب آوری - رضایت از زندگی (اثر غیر مستقیم)	0.57 ×0.61=0.34	تأیید فرضیه
استرس کرونا _ تاب آوری - بهزیستی روان شناختی	0.57 ×0.41=0.23
اثر کل	0.63+0.34=0.97 0.32+0.23=0.55

متغیر تاب آوری 61.5 درصد بر رضایت از زندگی اثر داشته و میزان تأثیر پذیری آن از استرس کرونا 57.7 درصد است. لذا اثر غیر مستقیم استرس کرونا بر رضایت از زندگی 0.34 درصد می‌باشد.

همچنین منغیر تاب آوری 41.7 درصد بر بهزیستی روان شناختی اثر داشته میزان تأثیر پذیری آن از استرس کرونا 57.7 درصد است. لذا اثر غیر مستقیم استرس کرونا بر بهزیستی روان شناختی 23 درصد می باشد.

اثر استرس کرونا بر رضایت از زندگی 63.7 درصد و اثر آن بر بهزیستی روانشناختی 32 درصد محاسبه شده است که در مجموع اثر کل استرس کرونا بر رضایت از زندگی و بهزیستی روانشناختی با حضور تاب آوری افزایش یافته است (0.97 و 0.55). لذا می‌توان گفت که متغیر تاب آوری بین متغیرهای رضایت از زندگی و بهزیستی روانشناختی نقش تعدیل کننده را داشته است. مابقی فرضیات فرعی نیز در جدول بالا آمده است.

بحث و نتیجه گیری

در این قسمت به بحث و نتیجه گیری در ارتباط با یافته های پژوهش می پردازیم. اگر چه نتایج کلی تحقیق در قسمت قبل در یافته‌ها به آن اشاره شد اما بررسی دقیق‌تر و مختصرتر ایجاب میکند به نتایج هر یک از فرضیه‌ها اشاره شود.

فرضیه اول: استرس مرتبط با همه گیری کووید تاثیر معناداری بر تاب آوری دارد.

بر اساس نتایج محاسبات با توجه به سطح معناداری می‌توان نتیجه گرفت فرضیه تحقیق با 99 درصد اطمینان قبول می‌شود. از آنجایی که ضریب مسیر برابر با (0.577) و آماره تی در تمامی ابعاد بزرگ‌تر از 2.58 بوده و در مجموع استرس مرتبط با همه گیری کووید تاثیر معناداری بر تاب آوری دارد. ضریب منفی نشان دهنده این موضوع است که با افزایش استرس مرتبط با همه گیری کووید، تاب آوری کاهش می یابد.

تایید این فرضیه بدین معناست که یک فرد تاب آور زمانی که همه چیز مانند دیگران پیش نمی رود، استرس را احساس می کند. با این حال، تفاوت اصلی این است که آنها می دانند چگونه استرس خود را مدیریت کنند تا بتوانند آن را تحت کنترل داشته باشند. پس تاب آوری خصوصیتی است که افراد در مواجهه با استرس مزمن از خود نشان می دهند. به آنها اجازه می دهد استرس خود را مدیریت کنند. تاب‌آوری موجب می شود که افراد پاسخ خود را به موقعیت‌های استرس‌زا مدیریت کنند تا بتوانند از استرس های شدید مانند همه گیری کوید 19 عبور کنند. افراد مختلف استرس خود را به روش های مختلف مدیریت می کنند، اما همه افراد تاب آور استراتژی هایی دارند که از آنها برای کمک به آنها در شرایط سخت استفاده می کنند.

نتایج حاصل از این فرضیه با پژوهش لئودارو و همکاران[16] (2021) همخوانی دارد.

فرضیه دوم: استرس مرتبط با همه گیری کووید تاثیر معناداری بر رضایت از زندگی دارد.

بر اساس نتایج محاسبات با توجه به سطح معناداری می‌توان نتیجه گرفت فرضیه تحقیق با 99 درصد اطمینان قبول می‌شود. از آنجایی که ضریب مسیر برابر با (0.637-) و آماره تی در تمامی ابعاد بزرگ‌تر از 2.58 بوده و در مجموع استرس مرتبط با همه گیری کووید تاثیر معناداری بر رضایت از زندگی دارد. ضریب منفی نشان دهنده این موضوع است که با افزایش استرس مرتبط با همه گیری کووید، رضایت از زندگی کاهش می یابد و بالعکس.

تایید این فرضیه بدین معناست که سطح استرس بالا یا طولانی مدت منابع و انرژی روانی فرد را برای مقابله با استرس مصرف می کند و رضایت از زندگی را کاهش می دهد. نتایج تحقیقات نشان داد که استرس کووید 19 علت شناخته شده بسیاری از مسائل عاطفی از جمله افسردگی (داس و همکاران، 2020)، تنهایی (پیوی و همکاران، 2022)، و اضطراب (یو و لیو، 2018) است. و استرس پیش بینی کننده قابل توجهی از کاهش رضایت از زندگی است. تحقیقات موجود نشان می دهد که استرس تأثیر پیش بینی کننده قابل توجهی بر رضایت از زندگی دارد. هر چه استرس درک شده بیشتر باشد، رضایت از زندگی کمتر است. بنابراین، استرس ادراک شده ممکن است یکی از عوامل مؤثر بر رضایت از زندگی در میان دوران
کووید 19 باشد.

نتایج حاصل از این فرضیه با پژوهش لئودارو و همکاران (2021) همخوانی دارد. همچنین نتایج این فرضیه با پژوهش های هامارات و همکاران، 2001؛ هوانگ و هیسونگ، 2020 نیز همخوانی دارد.

فرضیه سوم: استرس مرتبط با همه گیری کووید تاثیر معناداری بر بهزیستی روانشناختی دارد.

بر اساس نتایج محاسبات با توجه به سطح معناداری می‌توان نتیجه گرفت فرضیه تحقیق با 99 درصد اطمینان قبول می‌شود. از آنجایی که ضریب مسیر برابر با (0.320-) و آماره تی در تمامی ابعاد بزرگ‌تر از 2.58 بوده و در مجموع استرس مرتبط با همه گیری کووید تاثیر معناداری بر بهزیستی روانشناختی دارد. ضریب منفی نشان دهنده این موضوع است که با افزایش استرس مرتبط با همه گیری کووید، بهزیستی روانشناختی کاهش می یابد و بالعکس

تایید این فرضیه بدین معناست که تغییراتی که در زندگی افراد در طول همه‌گیری COVID-19 رخ می‌دهد سلامتی را تهدید می‌کند، زیرا باعث ایجاد استرس قابل توجهی می‌شود و فشار بر سلامت روان و بهزیستی روانشناختی می آورد. هنگامی که افراد با چالش‌های بسیار دشوار مانند استرس کوید 19 مواجه می‌شوند، سیستم روانی آنان نامتعادل می‌شود، و استرس طولانی‌مدت می‌تواند از توانایی افراد برای مقابله مؤثر با آن فراتر رود، در نتیجه بهزیستی روانی را کاهش می‌دهد.

نتایج حاصل از این فرضیه با پژوهش لئودارو و همکاران (2021) همخوانی دارد.

فرضیه چهارم: تاب آوری تاثیر معناداری بر رضایت از زندگی دارد.

بر اساس نتایج محاسبات با توجه به سطح معناداری می‌توان نتیجه گرفت فرضیه تحقیق با 99 درصد اطمینان قبول می‌شود. از آنجایی که ضریب مسیر برابر با (0.615) و آماره تی در تمامی ابعاد بزرگ‌تر از 2.58 بوده و در تاب آوری تاثیر معناداری بر رضایت از زندگی دارد.

تایید این فرضیه بدین معناست که تاب آوری به عنوان توانایی مقاومت در برابر رویدادهای استرس زا با عملکرد فیزیکی و روانی کافی تعریف می شود. کسانی که تاب آوری بالاتری دارند و روابط نزدیک و حمایت اجتماعی برای کمک به آنها در مواقع ناملایمات دارند، شادی و رضایت را در زندگی روزمره تجربه می کنند. سازگارترین افراد کسانی هستند که مشکلات موقعیت خود را تصدیق می کنند، از غرق شدن در احساسات خود اجتناب می کنند و برای بازیابی تعادل و تعادل تلاش می کنند. یعنی تاب آوری آنان به رضایت از زندگی شان نیز کمک می کند.

نتایج حاصل از این فرضیه با پژوهش لئودارو و همکاران (2021) همخوانی دارد.

فرضیه پنجم: تاب آوری تاثیر معناداری بر بهزیستی روانشناختی دارد.

بر اساس نتایج محاسبات با توجه به سطح معناداری می‌توان نتیجه گرفت فرضیه تحقیق با 99 درصد اطمینان قبول می‌شود. از آنجایی که ضریب مسیر برابر با (0.617) و آماره تی در تمامی ابعاد بزرگ‌تر از 2.58 بوده و در مجموع تاب آوری تاثیر معناداری بر بهزیستی روانشناختی دارد.

تایید این فرضیه بدین معناست که تاب آوری صرف مقاومت منفعل در برابر آسیبها یا شرایط تهدید کننده نیست بلکه فرد تاب آور، مشارکت کنندهی فعال و سازنده ی محیط پیرامونی خویش است. تاب آوری، قابلیت فرد در برقراری تعادل زیستی روانی و معنوی در مقابل شرایط مخاطره آمیز و نوعی ترمیم خود است که با پیامدهای مثبت ،هیجانی عاطفی و شناختی همراه است. تحقیقات نشان میدهد که افراد تاب آور دارای رفتارهای خودشکنانه نیستند از نظر عاطفی آرام اند و توانایی مقابله با شرایط ناگوار و ناخوشایند را دارند. سطوح بالای تاب آوری به فرد کمک میکند تا از عواطف و هیجانهای مثبت منظور پشت سرنهادن تجربه های نامطلوب سپری کند و بهزیستی روانی بالایی را به دست آورد.

نتایج حاصل از این فرضیه با پژوهش لئودارو و همکاران (2021) همخوانی دارد.

پیشنهادات پژوهش

پیشنهادات حاصل از انجام پژوهش

با توجه به تأیید فرضیه اول «استرس مرتبط با همه گیری کووید تاثیر معناداری بر تاب آوری دارد.»

پیشنهادات زیر ارائه می‌گردد:

• در شرایط استرس مانند شرایط همه گیری بیماری های واگیر دار پیشنهاد می شود کادر درمان به خصوص پرستاران، حتی اگر فقط چند دقیقه برای خودشان وقت بگذارند، پیاده روی کنند یا استراحت کافی داشته باشند.
• از مزایایی مانند برنامه های کمک به پرستاران، مشاوره سلامت روان و مرخصی با حقوق بهره مند شوند.
• ایجاد یک رابطه پایدار و صمیمانه با خانواده و دوستان، تماس تصویری، نوشتن نامه و ایمیل و حفظ روابط می تواند تاثیربه سزایی در افزایش تاب آوری و کاهش استرس داشته باشد.

با توجه به تأیید فرضیه دوم « استرس مرتبط با همه گیری کووید تاثیر معناداری بر رضایت از زندگی دارد.»

پیشنهادات زیر ارائه می‌گردد:

• آگاه سازی و اطلاع رسانی واقعی در ارتباط با همه گیری و حمایت مدیران بیمارستان از پرستاران می تواند در کاهش استرس آنان و افزایش رضایت شان موثر واقع شود.
• برنامه های تشویقی و پاداش های مالی برای کادر درمان می تواند به عنوان عاملی ثانویه در جهت کاهش استرس و افزایش رضایت از زندگی در نظرگرفته شود.

با توجه به تأیید فرضیه سوم « استرس مرتبط با همه گیری کووید تاثیر معناداری بر بهزیستی روانشناختی دارد.» پیشنهادات زیر ارائه می‌گردد:

برای افزایش رضایت از زندگی، پیشنهاد می شود روان درمانی برای کادر درمان انجام شود و سطوح کاهش یافته تعامل اجتماعی مورد توجه قرار گیرد و اهمیت یکسانی را برای پریشانی روانی غیر بالینی در میان پرستاران قائل شوند، زیرا دوره کوید19 یک دوره حیاتی برای توسعه بین فردی و اجتماعی است.

با توجه به تأیید فرضیه چهارم « تاب آوری تاثیر معناداری بر رضایت از زندگی دارد.»

پیشنهادات زیر ارائه می‌گردد:

• آموزش تاب آوری عملکرد شغلی و مشارکت کاری را بالا می برد. به منظور توسعه تاب آوری هر تیم شایسته است که آموزشهای تاب آوری ،تیمی انجام شود. فایده آموزش برای یک تیم این است که به اعضای تیم کمک می کند تا درک گروهی را تقویت کنند و این باعث انسجام تیم و هماهنگی مثبت تیم می.شود برخی تمرینهای تاب آوری ممکن است به صورت شبیه سازی شده اجرا شود و اگر قابلیت اجرا به این شکل وجود نداشته باشد مسئول آموزش میتواند یک سناریو به تیم ارائه دهد و از افراد بخواهد درباره آن فکر کنند و با یکدیگر به بحث گروهی بپردازند و نهایتا افزایش رضایت از زندگی به وجود آید.
• فراهم کردن منابع بهداشت روانی برای اطمینان از عدم تبدیل استرس به مشکلات گسترده تر بهداشت روان برای افزایش تاب آوری و رضایت از زندگی ضروری است.

با توجه به تأیید فرضیه پنجم « تاب آوری تاثیر معناداری بر بهزیستی روانشناختی دارد.»

پیشنهادات زیر ارائه می‌گردد:

• اگر مدیران بیمارستان بتوانند از بالا به پایین هزینه های روانی را به عهده بگیرند این امکان هست که تاب آوری در محل کار به شدت افزایش یابد. اگر کارکنان از هوش هیجانی برخوردار باشند تا بتوانند از سلامت روانی خود محافظت کنند، درنتیجه بهتر استرس ناشی از کار خود را مدیریت کرده و تاب آوری را افزایش می دهند.

• عزت نفس و خودباوری موجب می شود که افراد تصویر خوبی از خود داشته باشند. نیاز است که برای حفظ سلامت جسمانی و روانشناختی تلاش شود و افراد نسبت به نیاز های شخصی و هیجانات خود حساس باشند، فردی که به خود مراقبتی و خوداگاهی برسد میل و اشتیاق بیشتری برای حل مشکلات از خود نشان می دهد.

منابع

باقی ایرج، عطارچی میرسعید، عیسی نظر عادله، اسلامی کنارسری حبیب، فیض خواه علیرضا، صادقی مهسا، و همکاران. و همکاران. (1399) کیفیت زندگی حرفه‌ای کارورزان دانشگاه علوم ‌پزشکی گیلان طی همه‌گیری کووید ۱۹ مجله دانشگاه علوم پزشکی گیلان ۱۴۰۲; ۳۲ (۱) :۱۷ ۸

پرهیزگار، شقایق، و جلیلی صدرآباد، سمانه. (1401). شناسایی عوامل کلیدی تاب آوری محلات شهری در مقابله با ویروس کرونا. دانش پیشگیری و مدیریت بحران، 12(4 )، 393-406. SID. https://sid.ir/paper/1041552/fa

حاجی رستملور، فرهنگی، حسین پور (2023). رابطه سرمایه های روانشناختی و الگوهای ارتباطی با واسطه گری تمایزیافتگی فردی و بخشوگی بین فردی با رضایت از زندگی در زنان متأهل شهر تهران. سلامت اجتماعی10(1)، 1 14.

سیلاوی، عیسی، امیرخانی، امیرحسین، غلامرضایی، داود درویش، حسن. (1401). شناسایی عوامل موثر بر تاب آوری منابع انسانی در شرایط بحران کووید 19 مطالعات روانشناسی صنعتی و سازمانی9(2)، . doi: 10.22055/jiops.2023.42812.132

طالبی، مریم، و تیموری، حسین. (1401). اثربخشی آموزش آنلاین درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر پریشانی روانشناختی و تاب آوری پرستاران مبتلا به کرونا. آموزش پرستاری، 11(2 )، 1-11. SID. https://sid.ir/paper/1004237/fa

Agu، C.F.، Stewart، J.، McFarlane Stewart، N.، Rae، T.، 2021. COVID 19 pandemic effects on nursing education: looking through the lens of a developing country. Int. Nurs Rev. 68 (2)، 153–158.

Aslan، H.، Pekince، H.، 2021. Nursing students’ views on the COVID 19 pandemic and

associate with poverty. American Behavioral Scientist، 34، 416 430.

Baron، R.A.، & Greenberg، M.S. (1993)، "Behavior in Organization" 3 Ed، Prentice، Hall، PP:147 170، 178 180.

Cooper، A.L.، Brown، J.A.، Rees، C.S.، Leslie، G.D.، 2020. Nurse resilience: a concept analysis. Int. J. Ment. Health Nurs. 29 (4)، 553–575.

COVID 19. Ir. J. Psychol. Med. 37 (4)، 301–305.

Croghan، I.T.، Chesak، S.S.، Adusumalli، J.، Fischer، K.M.، Beck، E.W.، Patel، S.R.، Bhagra، A.، 2021. Stress، resilience and coping of healthcare workers during the COVID 19 Pandemic. J. Prim. Care Community Health 12، 1–9.

Kalisch R.، Baker D.G.، Basten U.، Boks M.P.، Bonanno G.A.، Brummelman E.، Chmitorz A.، Fernandez G.، Fiebach C.J.، Galatzer-Levy I.، et al. The resilience framework as a strategy to combat stress-related disorders. Nat. Hum. Behav. 2017;1:784–790. doi: 10.1038/s41562-017-0200-8.

Leodoro J. Labrague(2021) Resilience as a mediator in the relationship between stress-associated with the Covid-19 pandemic, life satisfaction, and psychological well-being in student nurses: A cross-sectional study, Nurse Education in Practice,No 51 Lee ، J. ، 2020. Mental health effects of school closures during COVID 19. Lancet Child Adolesc. Health 4 (6) ، 421. Majrashi ، A. ، Khalil ، A. ، Nagshabandi ، E.A. ، Majrashi ، A. ، 2021. Stressors and coping strategies among nursing students during the COVID 19 Pandemic: scoping review. Nurs. Rep. 11 (2) ، 444–459. Manchia Mirko L.J. Labrague ، Gathier Anouk W. ، Yapici Eser Hale ، Schmidt Mathias V. ، Quervain Dominique de ، Amelsvoort Therese van ، Bisson Masha’al ، D. ، Rababa ، M. ، Shahrour ، G. ، 2020. Distance learning–related stress among undergraduate nursing students during the COVID 19 pandemic. J. Nurs. Educ. 59 (12) ، 666–674. Ryff, C. D. (1989). Happiness is everything, or is it? Explorations on the meaning of psychological well-being. Journal of personality and social psychology, 57(6), 1069. Vinkers Christiaan H. ، Amelsvoort Therese van ، Bisson Jonathan I. ،Branchi Igor ، Cryan John F. ، Domschke Katharina ، Howes Oliver D. ، Manchia Mirko ، Pinto Luisa ، Quervain Dominique de ، Schmidt Mathias V. ، Wee Nic J.A. van der ، (2020) Stress resilience during the coronavirus pandemic ، European Neuropsychopharmacology ، Volume 35 ، Pages 12 16 ، ISSN 0924 977X